Ege Temiz Hava Merkezine bağlı illerde kurulu bulunan istasyonlardan elde edilen anlık ölçüm sonuçlarının istatistiksel yöntemler kullanılarak izlenmesi ve kontrol edilmesi işlemlerinin bütünü kalite kontrol sürecini oluşturmaktadır.

 Kalite Kontrol çalışmaları verinin elde edilmesinde veri kalitesini artırmak amacıyla yapılmakta olup elde edilen sonuçlar değerlendirilerek;

• Cihazların güvenilir çalışıp çalışmadığı,
• Doğrulama/kalibrasyonunun doğru yapılıp yapılmadığı,
• Veri toplama tekniğinin yeterli olup olmadığı,
• Veri iletiminden doğan hatalar,
• Verilerin gerçek dışı olup olmadığı,
• Uygun veri analiz yöntemlerinin kullanıp kullanılmadığı,   konularında geri besleme yapılması sağlanmış olur.

  Veri Validasyonu;

• Ön kontrol
• Uzman kontrolü olmak üzere iki aşamalı gerçekleştirilir.

Uzman Kontrolü;

• Teknik validasyon
• Çevresel koşulların incelenmesine dayalı validasyon   süreçlerini içermektedir.

Ön Kontrol:   

  Kalite kontrol çalışmasının temelini oluşturan ön kontrol sürecinde aşağıda tanımlanan hususlar uygulanır.

1)     Veri Geçerlilik Koşulunun Sorgulanması: İstasyona ait her bir parametrenin (meteorolojik parametreler hariç)  1 saatlik ortalama değerleri istasyon bilgisayarına 5 saniye aralıklarla gelen ölçüm sonuçlarının 1 dakikalık ortalamalarından hesaplanmaktadır. Bu kapsamda;

1.1.       60 dakikalık zaman diliminde merkez yazılıma gelen 60 adet verinin en az %75’nin  (en az 45 adet) olma koşulunun sorgulanması,

1.2.       24 saatlik zaman dilimi üzerinden ise en fazla %90’lık (en fazla 22 saat) dilimde veri elde edilip edilmediği koşulunun sorgulanması,

1.3.       Saatlik veri koşulunun sağlanmadığı veriler kırmızı, günlük veri koşulunun sağlanmadığı veriler ise turuncu renkle ilişkilendirilmesi hususları sağlanmaktadır.

 

2)     Gerçek Dışı Verilerin Kontrolü:

2.1.   İstasyona ait her bir parametrenin saatlik ve günlük verilerinde negatif (-) değerler kontrol edilmektedir. Tespit edilen tüm negatif değerler her bir parametreye ait cihazın dedeksiyon değerine eşit ve küçük ise okunan değerin yarısı pozitif değer olarak kaydedilir.

2.2.   Her bir parametre bazında (meteorolojik veriler hariç) saatlik ölçüm verilerinde; ardışık veri değerlerinin tam sayı kısımlarının 18 saat ve üstü değişip değişmediği kontrol edilmekte olup, bu veriler incelenirken önceki yıllarda aynı ayların verileriyle ve yakın bölge istasyonları ile karşılaştırılarak değişmiyorsa değişmediği dönem (ay, mevsim) bilgisi ile ilişkilendirilerek veriler kırmızı renkli olarak tanımlanmakta.

2.3.   Her bir parametre bazında (meteorolojik veriler hariç) saatlik ölçüm verilerinde; ardışık veri değerlerinin tam sayı kısımlarının 18 saat ve üstü belirli dar bir aralıkta değişip değişmediği (Örn: 5-7 aralığı) kontrol edilerek, değişmiyorsa değişmeyen veriler kırmızı renkli olarak tanımlanır.

2.4.   İstasyonda ölçülen PM10 saatlik verilerinde 995 değeri geçersiz veri olarak kayıt altına alınarak kırmızı renkle işaretlenir.

2.5.   PM10 ve PM2.5 ölçümünün birlikte yapıldığı istasyonlarda her iki parametrenin verilerinin birbiriyle uyumu incelenerek PM2.5 verisi PM10’dan aşıyorsa önceki yıllarda aynı ayların verileriyle ve yakın bölge istasyonları ile karşılaştırılarak PM10 değerini aşan PM2.5 verileri kırmızı renkle işaretlenir.

2.6.   Meteorolojik parametrelerin ölçüldüğü istasyonlarda rüzgar yönü 360’ı bağıl nem değeri de 100’ü aşan değerler geçersiz veri olarak kayıt altına alınarak kırmızı renkle işaretlenir.

2.7.   NO_X verilerinde cihazdan NO ve NO2 değerleri de elde edildiğinden; NO_X = NO + NO₂ toplamımın tutarlığı kontrol edilerek, bu eşitliğin ±1 aralığını aşması durumunda NO_X, NO,  ve  NO₂ verileri geçersiz veri olarak kayıt altına alınarak kırmızı renkle işaretlenir.

2.8.   İstasyonlardaki gaz analizörlerinin kalibrasyon ve doğrulamaların span kayması ±% 5’den, sıfır değerinin de  0-2 µg/m^{3 ‘}den fazla olması durumunda o dönemdeki veriler kayıt altına alınarak verileri kırmızı renkle işaretlenir.

 

3.      Limit ve eşik değerlere göre kontrol: İstasyonlarda ölçülen her bir parametre bazındaki veriler aşağıda tabloda verilen referans değerlere göre;

3.1.   İstasyonlarda ölçülen her bir parametre için Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği Limit Değeri Esasları 2010-216 yılları için;

·Saatlik limit değerleri aşılıp aşılmadığı,

·Günlük limit değerlerin aşılıp aşılmadığı,

·Yıllık limit değerlerin aşılıp aşılmadığı,

·Günlük ve saatliğe göre ayrı ayrı uyarı eşik değerlerinin aşılıp aşılmadığı,

·Aşım sayısının aşılıp aşılmadığı,

·Her bir parametre bazında Üst Değerlendirme Eşiğine  (ÜDE) eşit ve küçük olan iller,

·Her bir parametre bazında Alt Değerlendirme Eşiğine  (ADE) eşit ve küçük olan iller,

·Her bir parametre bazında Üst Değerlendirme eşiği ile Alt Değerlendirme Eşiği arasında olan iller,

.En yüksek ve en düşük değerlerin gözlendiği günler kontrol edilir.