HAVA KALİTESİNİN İZLENMESİ

Hızlı nüfus artışı ve sanayileşmenin beraberinde getirdiği en önemli çevre sorunlarından bir tanesi de hava kirliliğidir.

Ülkemizde hava kirliliği genel olarak ısınma, sanayi ve motorlu taşıtlardan kaynaklanmaktadır. Bunların yanında büyük şehirlerimizde çarpık kentleşme, şehirlerin topoğrafik yapısı, atmosferik şartlar (inversiyon) ve meteorolojik parametreler (rüzgar hızı vb.), bina ve nüfus yoğunluğu gibi etkenler de özellikle kış sezonunda kirliliğin artmasına katkıda bulunmaktadır.

Sınır değerlerin üzerinde konsantrasyona sahip olan kirleticilerin, insanlar (üst solunum yolları vb.) ve çevre üzerinde olumsuz etkileri vardır. Bu kirleticilerden insanların olumsuz yönde etkilenmemesi için en kısa sürede kirlilik seviyesinin bilinerek eyleme geçilmesi gereklidir.

Hava kalitesinin doğru bir şekilde belirlenmesi önemlidir!

• Çevre Mevzuatı kapsamında, hava kalitesinin korunması ve yönetimi,
• İnsanların sağlıklı bir çevrede yaşayabilmesi için hangi tedbirlerin alınması gerektiği,
• Halkın hava kalitesi hakkında bilgilendirilmesi,
• Avrupa Birliği Hava Kalitesi Direktiflerinde belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilebilmesi,
• Sorunu çözmek için nedenlerini ve kaynağını bilmek gerekir;

Sağlıklı çözümler üretebilmek için sağlıklı ölçümler yapmak gerekir;     

Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı

Hava kirliliğinin doğru bir şekilde ölçülmesi, tüm illerimizde hava kirliliği politikaları oluşturulması ve bu politikalar çerçevesinde illerin hava kalitesinin bir önceki yılın değerlerinden daha iyi durumlara getirilebilmesi amacıyla, Bakanlığımız tarafından 2005-2007 yılları arasında 81 ilde hava kalitesi ölçüm istasyonları kurulmuştur. Bakanlığımız tarafından kurulan bu istasyonlara ek olarak, çeşitli kurum ve kuruluşlar tarafından kurulan istasyonların Bakanlığımıza devri ve 2014 ve 2015 yıllarında kurulan 20 yeni istasyon ile Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı toplamda 195 sabit ve 4 adet mobil istasyona genişletilmiştir. Bakanlığımıza ait olan 4 adet mobil hava kalitesi ölçüm aracı da sisteme entegre durumda olup, kirlilik problemi yaşanan bölgelere sevk edilmekte ve belli bir süre ölçüm yapılmak koşuluyla mevcut hava kalitesi durumunun raporlanması amacıyla kullanılmaktadır.

Türkiye genelinde İstanbul, Samsun, Erzurum, İzmir, Adana, Konya, Ankara, Diyarbakır merkez olmak üzere 8 Temiz Hava Merkezi kurulması ve 330 istasyon sayısına ulaşılması hedeflenmektedir.

Kurulan hava kirliliği ölçüm istasyonlarının hepsinde Kükürtdioksit (SO₂) ve Partikül Madde (PM₁₀) parametreleri bazılarında ek olarak Azotoksitler (NO, NO₂, NO_x), Karbonmonoksit (CO) ve Ozon (O₃) da tam otomatik olarak ölçülmektedir.

Ölçüm istasyonlarında toplanan ölçüm verileri Bakanlığımıza ait özel bir ağ (VPN) üzerinden GSM Modemler aracılığıyla Bakanlığımız Çevre Referans Laboratuarı Veri İşletim Merkezine aktarılarak izlenmekte vewww.havaizleme.gov.tr adresinde eşzamanlı olarak yayınlanmaktadır.

Saatlik ortalamalar şeklinde istasyonlardan alınan veriler incelenerek doğrulama çalışmaları yapılmakta olup söz konusu verilerle aylık ve yıllık raporlar hazırlanarak yayınlanmaktadır.

 

Tam Otomatik Cihazlarla ölçüm yapmak önemlidir; çünkü:

·         Kirleticilerden insanların olumsuz yönde etkilenmemesi için en kısa sürede kirlilik seviyesinin bilinerek eyleme geçilmesi önem arz etmektedir.

·         Sağlıklı çözümler üretebilmek için sağlıklı ölçümler yapmak gerekir; bu da ancak tam otomatik cihazlarla, sürekli olarak hava kalitesinin izlenmesi ile mümkündür. 

 

HAVA KİRLİLİĞİNİ AZALTMAK İÇİN TOPLUM OLARAK BİZE DÜŞEN GÖREVLER

• Hava kirliliğinin önemli bir kısmı otomobillerden kaynaklanır. Toplu taşımayı tercih ederek daha az yakıt kullanılması,
• Araçların bakımlarının zamanında yapılması,
• Yürüme mesafesindeki yerlere yürüyerek ya da bisikletle ulaşımın tercih edilmesi,
• Duraklama ve beklemelerde aracın çalıştırılmaması,
• Kullanılmayan zamanlarda ışıklar ve elektrikli aletler kapatılarak enerji tasarrufu sağlanması,
• Fosil yakıt kullanımından temiz enerji (rüzgar, jeotermal, güneş enerjisi) kullanımına geçilmesi,
• Yenilenebilir enerji kaynaklarının teşvik edilmesi,
• Çevrenin önemi ve korunması ile ilgili eğitimler hazırlanarak kamuoyunun bilgilendirilmesi,

 

Tablo 4: Hava Kalitesi Sınır Değerleri

İnsan Sağlığı ve Ekosistemin Korunması İçin Hava Kalitesi Sınır Değerleri
Kirletici Parametreler	Ölçüm Periyodu	Sınır Değerler		Uyum Takvimi
		Ülkemizde Uygulanan 2018	AB Üye  Ülkelerde Uygulanan
Kükürtdioksit       SO2 (µg/m3)	Saatlik	380	350	1.01.2019
	Günlük	150	125
	Uyarı Eşiği ( 3ardışık saat )	500	500
	Saatlik Aşım Sayısı	-	24/Yıl
	Günlük Aşım Sayısı	-	3/Yıl
	Yıllık (Ekosistem)	20	20	1.01.2014
Partikül Madde    PM10 (µg/m3)	Günlük	60	50	1.01.2019
	Yıllık	44	40
	Günlük Aşım Sayısı	-	35/Yıl
Azotdioksit           NO2 (µg/m3)	Saatlik	260	200	1.01.2024
	Yıllık	44	40
	Uyarı Eşiği  (3 ardışık saat)	400	400
	Saatlik Aşım Sayısı	-	18/Yıl
Azotoksitler         NOx (µg/m3)	Yıllık (Ekosistem)	30	30	1.01.2014
Karbonmonoksit   CO (mg/m3)	8 saatlik Ortalama	10	10	1.01.2017
Ozon                 O3 (µg/m3)	8 saatlik Ortalama	120	120	1.01.2022
	Bilgi Eşiği (saatlik)	-	180
	Uyarı Eşiği (saatlik)	-	240
Benzen              C6H6 (µg/m3)	Yıllık	8	5	1.01.2021
Kurşun              Pb  (µg/m3)	Yıllık	0.6	0.5	1.01.2019
Arsenik             As  (ng/m3)	Yıllık	-	6	1.01.2020
Kadmiyum        Cd  (ng/m3)	Yıllık	-	5	2.01.2020
Nikel                 Ni  (ng/m3)	Yıllık	-	20	3.01.2020
Benzoapiren     B(a) p(ng/m3)	Yıllık	-	1	4.01.2020